ਆਪਣੇ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ 'K' ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ - ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਨਾਲ ਬਾਗਬਾਨੀ ਦੇ ਗੁਰ (Apne Baag Nu 'K' Di Zaroorat - Potassium Naal Baagbaani De Gur) - Giving Your Garden the 'K' It Needs - Potassium Gardening Tips
ਠੀਕ ਹੈ ਭਰਾਵੋ ਤੇ ਭੈਣੋ, ਆਓ ਹੁਣ ਜ਼ਰਾ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ! ਆਪਾਂ ਵੇਖਾਂਗੇ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਇਹ ਤੱਤ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਵਧੀਆ ਵਧੇ ਫੁੱਲੇ। ਕੋਈ ਬਹੁਤੀਆਂ ਕਿਤਾਬੀ ਗੱਲਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀਆਂ, ਸਿੱਧਾ ਸਾਦਾ ਤਰੀਕਾ। ਮੈਂ ਆਪ ਵੀ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਗ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਕੁੱਝ ਗੁਰ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਨੇ। ਸੋ ਆਓ ਦੇਖੀਏ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਵਧਾਉਣਾ, ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਰੱਖਣਾ, ਤੇ ਆਪਣੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਕੀ ਹੈ, ਤੇ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਗ਼ ਲਈ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ? (Potassium Ki Hai, Te Eh Tuhade Baag Layi Kyon Zaruri Hai?)
ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ, ਜਿਸਨੂੰ ‘ਕੇ’ (K) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤੁਹਾਡੇ ਬੂਟਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੱਤ ਹੈ। ਇਹ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ, ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ, ਤੇ ਫਲ-ਫੁੱਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਵੇਗੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਮਜ਼ੋਰ, ਤੇ ਫਲ-ਫੁੱਲ ਘੱਟ ਦੇਣਗੇ। ਆਓ ਦੇਖੀਏ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੱਤ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ (Sidhe Taur 'Te Potassium Di Varton Kive Kariye)
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸਿੱਧਾ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕਈ ਵਿਕਲਪ ਹਨ।
"ਮਿਊਰੇਟ ਆਫ਼ ਪੋਟਾਸ਼ (Muriate of Potash) ਜਾਂ ਸਲਫੇਟ ਆਫ਼ ਪੋਟਾਸ਼ (Sulfate of Potash) ਮਿਲਾਓ।" (Murete of Potash ja Sulfate of Potash Milao)
ਹੁਣ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸਿੱਧਾ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ, ਮਿਊਰੇਟ ਆਫ਼ ਪੋਟਾਸ਼ (MOP) ਤੇ ਸਲਫੇਟ ਆਫ਼ ਪੋਟਾਸ਼ (SOP) ਤੁਹਾਡੇ ਦੋਸਤ ਨੇ। ਸਮਝੋ ਇਹ ਜਿਵੇਂ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਬਣੀ ਹੋਈ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਤਾਕਤ ਹੈ। ਵੇਖੋ, ਮਿਊਰੇਟ ਆਫ਼ ਪੋਟਾਸ਼ (MOP) ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਸਤਾ ਹੁੰਦਾ, ਜਿਹੜਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦਿਲ ਨੂੰ ਲੁਭਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਹੈਨਾ? ਇਹ ਸਧਾਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ ਹੈ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਔਖੀ ਗੱਲ ਹੈ: ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਲੋਰੀਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਈ ਵਾਰੀ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚਲੇ ਚੰਗੇ ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਕਲੋਰੀਨ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਸਲਫੇਟ ਆਫ਼ ਪੋਟਾਸ਼ (SOP) (ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਸਲਫੇਟ), ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। ਇਹ ਥੋੜਾ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ, ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਬਾਗਬਾਨੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ। ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਤਪਾਦ ਦਾ ਲੇਬਲ ਚੈੱਕ ਕਰੋ – ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਇੱਕ ਵਰਗ ਫੁੱਟ ਜਾਂ ਮੀਟਰ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਵਰਤਣਾ ਹੈ। ਤੇ ਜ਼ਰੂਰ ਚੈੱਕ ਕਰਨਾ ਕਿ ਇਹ ਆਰਗੈਨਿਕ ਮਿਨਰਲਜ਼ ਰਿਵਿਊ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (OMRI) ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਹੋਵੇ। ਉਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਸਲੀ ਚੀਜ਼ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕੁਦਰਤੀ ਵਿਕਲਪ: ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ‘ਕੇ’ ਕਿਵੇਂ ਦੇਈਏ (Kudrati Vikalp: Tuhade Baag Nu ‘K’ Kiven Deye)
ਕੁਦਰਤੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੇਣਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ।
"ਕੇਲਪ ਮੀਲ (Kelp Meal) ਜਾਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਘਾਹ (Seaweed) ਵਰਤੋਂ।" (Kelp Meal ja Samundri Ghaah varton)
ਇੱਥੇ ਗੱਲਾਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੇਲਪ ਮੀਲ (Kelp Meal) ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਘਾਹ (Seaweed) ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਊਰਜਾ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਹਨ! ਸੱਚੀਂ, ਉਹ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤੇ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਛੇਤੀ ਛੱਡਦੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਇੱਥੇ ਕੁੱਝ ਵਿਕਲਪ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਸੁੱਕੇ ਕੇਲਪ ਮੀਲ (Kelp Meal) ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਸਕਦੇ ਹੋ – ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਸੋਚਣਾ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੰਗਾ, ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਖਾਣਾ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਜਾਂ, ਤੁਸੀਂ ਤਰਲ ਸਮੁੰਦਰੀ ਘਾਹ (Seaweed) ਸਪਰੇਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਮੈਨੂੰ ਸਪਰੇਅ ਵਧੀਆ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਊਰਜਾ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇ।
ਕੇਲਪ ਮੀਲ (Kelp Meal) ਲਈ, ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਪੌਂਡ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਗ ਫੁੱਟ, ਜਾਂ ਤਕਰੀਬਨ 450 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ 9 ਵਰਗ ਮੀਟਰ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਮੁੰਦਰੀ ਘਾਹ (Seaweed) ਹਲਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਬੂਟੇ ਤੁਹਾਡਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਨਗੇ।
"ਸਲ-ਪੋ-ਮੈਗ (Sul-Po-Mag) ਟਰਾਈ ਕਰੋ।" (Sul-Po-Mag try karo.)
ਠੀਕ ਹੈ, ਆਓ ਹੁਣ ਸਲ-ਪੋ-ਮੈਗ (Sul-Po-Mag) ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਜਿਸਨੂੰ ਲੈਂਗਬੀਨਾਈਟ (langbeinite) ਜਾਂ ਸਲਫੇਟ ਆਫ਼ ਪੋਟਾਸ਼-ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ (sulfate of potash-magnesia) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪੈਕੇਜ ਵਿੱਚ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ (Magnesium) ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਸਤਾ ਵਿਕਲਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਵਰਤਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਮਾਂ ਇਹ ਹੈ ਜੇ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਜਾਂਚ (Soil Test) (ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ!) ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ (Magnesium) ਦੋਵੇਂ ਘੱਟ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਤੀਰ ਨਾਲ ਦੋ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਮਾਰਨ ਵਰਗਾ ਹੈ – ਵਧੀਆ ਬਾਗਬਾਨੀ! ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਵਾਂਗ, OMRI ਦੀ ਸਰਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ (Certification) ਲਈ ਡਬਲ-ਚੈੱਕ ਕਰੋ ਤੇ ਕਿੰਨਾ ਛਿੜਕਣਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਲੇਬਲ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰੋ।
"ਸਿਰਫ ਉਦੋਂ ਹਾਰਡਵੁੱਡ ਦੀ ਸੁਆਹ (Hardwood Ash) ਪਾਓ, ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਪੀ.ਐਚ. (pH) ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇ।" (Sirf udon Hardwood di Suah pao, jadon tuhannu mitti da pH vadhaun di lod hove.)
ਲੱਕੜ ਦੀ ਸੁਆਹ (Wood Ash) ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦਾ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਸਰੋਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਥੇ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ: ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪੀ.ਐਚ. (pH) ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ (ਇਸਨੂੰ ਘੱਟ ਤੇਜ਼ਾਬੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ)। ਸੋ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ਾਬੀ ਹੈ, ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰੋ। ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ 100 ਵਰਗ ਫੁੱਟ (9 ਵਰਗ ਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ 450 ਤੋਂ 900 ਗ੍ਰਾਮ) ਵਿੱਚ 1 ਤੋਂ 2 ਪੌਂਡ ਸੁਆਹ ਵਰਤਣ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਦਾ ਹਾਂ ਜਿੱਥੇ ਮੈਂ ਉਹ ਬੂਟੇ ਲਗਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੇਜ਼ਾਬੀ ਮਿੱਟੀ ਪਸੰਦ ਹੈ।
ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲ: ਤੇਜ਼ਾਬ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੂਟਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਜ਼ਾਲੀਆ (azaleas), ਬਲੂਬੇਰੀ (blueberries), ਤੇ ਰ੍ਹੋਡੋਡੇਂਡ੍ਰੋਨ (rhododendrons) ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਲੱਕੜ ਦੀ ਸੁਆਹ (Wood Ash) ਵਰਤਣ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ। ਮੇਰਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰੋ, ਉਹ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਗੇ। ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਪੀ.ਐਚ. (pH) ਟੈਸਟ (Test) ਕਰਦੇ ਰਹੋ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਲੱਕੜ ਦੀ ਸੁਆਹ (Wood Ash) ਵਰਤ ਰਹੇ ਹੋ ਤਾਂ ਕਿ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾ ਸਕੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਰੀ (alkaline) ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹੋ।
"ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੀਨਸੈਂਡ (Greensand) ਪਾਓ।" (Apni mitti vich greensand pao.)
ਗ੍ਰੀਨਸੈਂਡ (Greensand) ਕੁਦਰਤੀ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਖਾਦ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਛੇਤੀ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ, ਪਰ ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਕੰਡੀਸ਼ਨਰ (Conditioner) ਵਜੋਂ ਸੋਚੋ ਜੋ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਤੁਹਾਡੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਨਮੀ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਤ-ਜਿੱਤ! ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਗੱਲ 100 ਵਰਗ ਫੁੱਟ (9 ਵਰਗ ਮੀਟਰ) ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 5 ਪੌਂਡ (2.25 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ) ਹੈ।
ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਖਾਦ ਦੇ ਢੇਰ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੀਨਸੈਂਡ (Greensand) ਪਾਉਣਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਹੈ। ਇਹ ਖਾਦ ਵਿੱਚ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸਨੂੰ ਮੇਰੇ ਬਾਗ ਲਈ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧੀਆ ਸੁਧਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
"ਗ੍ਰੇਨਾਈਟ ਦੀ ਧੂੜ (Granite Dust) ਪਾਓ।" (Granite Di Dhood Pao)
ਗ੍ਰੇਨਾਈਟ ਦੀ ਧੂੜ (Granite Dust) ਇੱਕ ਹੋਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਰਿਲੀਜ਼ (Release) ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ, ਜੋ ਸਿੱਧਾ ਗ੍ਰੇਨਾਈਟ ਦੀਆਂ ਖੱਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਕਸਰ ਬਹੁਤ ਸਸਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਫਿਰ, ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਊਰਜਾ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗੀ। ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਲੰਬਾ ਯੋਜਨਾ ਹੈ।
"ਕੇਲੇ ਦੇ ਛਿਲਕਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਦੱਬੋ।" (Kele de chilkiyan nu apni mitti vich dabbo)
ਚਲੋ ਹੁਣ ਕੁਝ ਕਲਾਕਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ! ਕੇਲੇ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੱਟ ਕੇ ਆਪਣੇ ਬੂਟਿਆਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਇੰਚ (4 ਜਾਂ 5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ) ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਦੱਬਣਾ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਟੁੱਟਦੇ ਹਨ, ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਛੱਡਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਫਾਇਦਾ? ਕੁੱਝ ਬਾਗਬਾਨ ਸਹੁੰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੇਲੇ ਦੇ ਛਿਲਕਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਬਣ ਨਾਲ ਤੇਲਾ (Aphids) ਦੂਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਖੁਦ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪੱਕਾ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਅਜ਼ਮਾਉਣ ਲਈ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ।
"ਆਪਣੀ ਖਾਦ ਨੂੰ ਕੇਲੇ ਦੇ ਛਿਲਕਿਆਂ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੋ।" (Apni khad nu kele de chilkiyan naal mazboot karo.)
ਕੇਲੇ ਦੇ ਛਿਲਕਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ, ਉਹ ਤੁਹਾਡੀ ਖਾਦ ਦੇ ਢੇਰ ਲਈ ਸੋਨੇ ਵਰਗੇ ਹਨ! ਆਪਣੀ ਖਾਦ ਵਿੱਚ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ, ਉਹ ਛਿਲਕੇ, ਦੂਜੇ ਫਲਾਂ ਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੰਤਰੇ ਤੇ ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਛਿਲਕੇ, ਚੁਕੰਦਰ ਦੇ ਪੱਤੇ, ਪਾਲਕ ਤੇ ਟਮਾਟਰ ਦੇ ਡੰਡੇ ਪਾਓ। ਬਸ ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਖਾਦ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੱਕਣ ਵਿੱਚ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਜਾਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਬਰ ਰੱਖਣਾ ਪਵੇਗਾ।
ਆਪਣੇ ਬਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਰਨਾ (Apne Baag Vich Potassium Di Varton Nu Vadh Ton Vadh Karna)
ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਤੁਹਾਡੇ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
"ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਨੂੰ ਲੀਚ (Leach) ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਖਾਦ ਨੂੰ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖੋ।" (Potassium nu leach hon ton rokan layi apni khad nu dhakk ke rakho.)
ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੁਝਾਅ ਹੈ ਜੋ ਮੈਂ ਔਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ: ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਮੀਂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੀ ਖਾਦ ਦੇ ਢੇਰ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਉਸ ਕੀਮਤੀ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਨੂੰ ਬੰਦ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਢੱਕਣ ਵਾਲਾ ਡੱਬਾ ਵਰਤੋ ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਹੀਂ ਪਾ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਖਾਦ ਦੇ ਢੇਰ ਨੂੰ ਤਾਰਪ (Tarp) ਨਾਲ ਢੱਕ ਦਿਓ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਕਦਮ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਬਦਲਾਅ ਲਿਆ ਸਕਦਾ ਹੈ।
"ਹਰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਓ।" (Har ek ton do salan vich apni mitti di janch karvao.)
ਠੀਕ ਹੈ, ਇਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਣਾ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ, ਹਰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਣਾ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ। ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਬਾਗਬਾਨ ਹੋ ਜੋ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਟੀਚਾ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਲਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਰ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚੋ। ਨਤੀਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਣਗੇ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਕੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ - ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ, ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ, ਫਾਸਫੋਰਸ (Phosphorus), ਤੇ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ, ਦਰਮਿਆਨੀ, ਠੀਕ, ਜਾਂ ਉੱਚ ਹੈ।
ਬਸ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਜਾਂ ਮਿੱਟੀ-ਜਾਂਚ ਲੈਬ (Lab) ਲਈ ਔਨਲਾਈਨ ਖੋਜ ਕਰੋ। ਤੁਹਾਡਾ ਸਥਾਨਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਸਥਾਰ ਦਫਤਰ ਵੀ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
"ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੀ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਫੁੱਲ (Flower) ਤੇ ਫਲ (Fruit) ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਪਾਓ।" (Jadon tuhadi fasal vich phul te fal aoune shuru ho jaan, tan potassium pao.)
ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਫਲ ਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਉਗਾ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੁੱਲ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਊਰਜਾ ਦਿਓ। ਉਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਇਸਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਫੁੱਲ ਤੇ ਫਲ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਬੂਟੇ ਇਸ ਪੜਾਅ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਛੇਤੀ ਆਪਣੀ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਖਤਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
"ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਮੀ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਣ, ਤਾਂ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਪਾਓ।" (Je tuhannu kami de sanket milan, tan potassium pao.)
ਆਪਣੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਸਿੱਖੋ। ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀਲੇ ਪੱਤੇ ਤੇ ਭੂਰੇ ਕਿਨਾਰੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਪੁਰਾਣੇ, ਹੇਠਲੇ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਟਮਾਟਰ ਵਰਗੇ ਫਲ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਫਲਾਂ 'ਤੇ ਗੈਰ-ਬਰਾਬਰ ਪੱਕਣਾ ਜਾਂ ਪੀਲੇ ਧੱਬੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ!
"ਜੇ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਰੇਤਲੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਬੂਟਿਆਂ 'ਤੇ ਹੋਰ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ।" (Je tuhadi mitti retli hai, tan apne butiaan te hor dhyan rakho.)
ਰੇਤਲੀ ਮਿੱਟੀ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਬਦਨਾਮ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਰੇਤਲੀ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਬੂਟਿਆਂ 'ਤੇ ਨੇੜਿਓਂ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੋ ਤੇ ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਹੋਰ ਵਾਰ ਜਾਂਚ ਕਰੋ। ਰੇਤਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਰੂੜੀ ਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਲੀ ਹੋਈ ਖਾਦ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਪਾਣੀ ਰੋਕਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਤੇ ਲੀਚਿੰਗ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
"ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ।" (Magnesium di kami de sanketan di janch karo.)
ਇੱਥੇ ਵੇਖਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਚੀਜ਼ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਕਈ ਵਾਰੀ ਬੂਟੇ ਦੀ ਦੂਜੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ (Magnesium) ਨੂੰ ਸੋਖਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ (Magnesium) ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਦੱਸਣ ਵਾਲਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪੀਲਾ ਹੋਣਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਾੜੀਆਂ ਆਪ ਹਰੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋ ਤੇ ਇਹ ਹੁੰਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ-ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ (Calcium-Magnesium) ਸਪਲੀਮੈਂਟ (Supplement) ਜਾਂ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਸਲਫੇਟ (Magnesium Sulfate) (ਐਪਸਮ ਲੂਣ (Epsom Salts)) ਫੜੋ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਉਤਪਾਦ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਆਪਣੇ ਬੂਟੇ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਸਪਰੇਅ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਹੈ! ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਪੱਧਰ ਉੱਚਾ ਰੱਖਣ 'ਤੇ ਇਹ ਮੇਰੀ ਰਾਏ ਹੈ। ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਬਾਗਬਾਨੀ ਸਭ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨ ਤੇ ਇਹ ਸਿੱਖਣ ਬਾਰੇ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੱਟੀ, ਤੁਹਾਡੇ ਬੂਟਿਆਂ ਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਉਗਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੀ ਹੈ। ਹੈਪੀ ਗਾਰਡਨਿੰਗ (Happy Gardening)!